شعری در وصف چشمان یار

گؤزلرینگ

هر باقیشینگ جان بریورهم، درده درمان گؤزلرینگ

کؤنگلیمی بیر لحظه ده، صید اتدی آسان گؤزلرینگ

بؤیله صیاد، بؤیله آوچی بولمــــامیشدیر موندن اؤنگ

غاچمغه مای برمیور، بیر لحظــه، بیر آن گؤزلرینگ

...

بیر گؤرن سونگ، المـــــدام گؤرسم دییپ آرزو لانیپ

اویخی برمأن گیجه لرده، قیلدی سرســـان گؤزلرینگ

غیشـــــده هم، گؤیزگده هم، بیر یول باقیب نازی بیلن

هممه عمریم، دورمیشــــیم، قیلدی بهاران گؤزلرینگ

جان آلیش غـــه گریلن دیر، تیر مژگانینگ ســـنینگ 

یاشادیشــــــــده، دایمـــــا، عیسی و لقمان گؤزلرینگ

اوراز آیدار، دگمه ســــین گؤز، نازنین گؤزلرینگا

هر کیمه گؤرکز مــــدن سن، ایله پنهـــان گؤزلرینگ

اوراز

***

زندگی نامه مخدوم قلی فراغی

مخدومقلی سومین فرزند دولت محمد آزادی در سال 1146 هجری قمری در یکی از روستاهای شرق گنبد کاووس به نام آجی قدشان چشم به جهان گشود. دوران کودکی را در زادگاهش گذراند و تحت تعلیم و تربیت والدین خود پرورش یافت. پدر او از جمله عارفان و عالمان دوره خود بوده.

بعد از وفات پدرش مخدوم قلی را شخصی به نام نیاز صالح در مدرسه ی ادریس بابا به تعلیم و تعلم او می پردازد و او مدتی را در استان لباب جمهوری ترکمنستان در قیزیل آیاق و در مدرسه ی کوکلتاش (کوکلداش یا مدرسه ی کلان که دارای بلندترین مناره در آسیای میانه به ارتفاع 46 متر می باشد.) می رود و در آنجا با شخصی بلندمرتبه به نام نوری کاظم بن باهر که از ترکمن های سوریه بود و برای تدریس به بخارا دعوت شده بود آشنا می شود و پس از مدتی با او به سیر و سیاحت در میان قبایل مختلف ترکمن و سرزمین های گوناگون از جمله ترکستان، افغانستان و هندوستان می پردازند و در این سفر مخدومقلی با طریقت های نقشبندیه و یساویه که در هندوستان و ترکستان مریدان زیادی داشتند مأنوس می شود. در این سفر 6 ماهه است که با بزرگان علم و دین و عرفان به مجالست می پردازد و با افراد مختلف و عقیده های جورواجور برخورد می کند. سپس با توشه ای از علم و دنیایی از تجربه دوباره از راه کابل به مارگالان ازبکستان، اندیجان و سمرقند برمی گردند. سپس به شهرهای دیگر ترکستان اسلامی قدم می گذارند و مخدومقلی در مدرسه ی خواجه احمد یساوی در ازبکستان به تحصیلات خود ادامه می دهد. و سرانجام آن دو به راهنمایی و توصیه ی مدرسین مدرسه ی خواجه احمد یساوی دوباره به مدرسه ی کوکلتاش بخارا می روند، در آنجا با گذراندن شرایط خاص که در مدارس دینی آن زمان معمول بود وارد معروف ترین مدرسه ی خیوه به نام شیر غازی خان می شوند. مخدومقلی پس از سه سال تحصیل علم از این مدرسه فارغ التحصیل میشود.
شاعر در مدارسی که در آنجا تحصیل کرده و در سفر به سرزمین های مختلف با بیشتر آثار ادبی و عرفانی دانشمندان و شاعران بزرگ اسلامی و آثار فلاسفه مانند افلاطون و ارسطو و ابن سینا و ... آشنا می شود. در خصوص علوم دینی نیز به درجه ی کمال می رسد و صاحب نظر می شود. مخدومقلی از شاعران بزرگ فارس و ترک زبان پیش از خود مثل سعدی، حافظ، فردوسی، نظامی، جامی، نوایی، فضولی، خاقانی، عطار و ... متأثر بوده بطوریکه در برخی مواقع شعری را از آنها عینا" به زبان ترکمنی و بسیار شیوا برگردانده است مثل شعر «سندن بی خبر» یا «جهان سندن بی خبر» و در آثار خود از نام و آثار شاعران و عارفان به بزرگی یاد کرده است.
دیوان او تقریبا" شامل 800 عنوان شعر و بیش از ده هزار بیت است و در آن به جز ترکمنی از زبان های مختلف دیگر از جمله فارسی، عربی، شاخه های دیگر زبان ترکی و ... نیز استفاده کرده است.
مخدومقلی با تخلص فراغی تقریبا" پس از شصت سال زندگی پرمشقت در کنار چشمه ی عباساری که در شمال ایران (در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان واقع است) در سال 1204 ه.ق برابر با 1790 میلادی سر بر بالین مرگ نهاد و چشم از جهان فرو بست. روحش شاد.

ماخذ: یاشلر..

استرس چیست؟

ابتدا، استرس را تشخیص دهید.علائم استرس به صورت ذهنی، فیزیکی و ظاهری بروز می­کنند؛ که شامل خستگی، کاهش یا افزایش اشتها، سردرد، گریه، خوابالودگی و خوابیدن بیش از حد است.

روی آوردن به الکل یا سایر داروهای انرژی زا یا رفتارهای مشابه از علائم وجود استرس است. احساس ناامیدی، هراس یا بی­ علاقگی نیز می­تواند با استرس ایجاد شود.

اگر احساس می­کنید استرس مطالعات شما را تحت تاثیر قرار می­دهد، نخستین گزینه، مراجعه به مرکز مشاوره تحصیلیتان است.
کنترل استرس توانایی کنترل در مواجهه با موقعیت­ها، افراد یا رویدادها یا تقاضاهای مفرط است. چگونه می­توانید اضطراب خود را کنترل کنید؟ چه استراتژی­هایی را می­توان به کار گرفت؟

به اطراف نگاه کنید.
ببینید آیا واقعاً چیزی وجود دارد که بتوانید تغییرش دهید یا کنترلش کنید.
خود را از موقعیت استرس­زا دور کنید.
هر روز، استراحتی ولو کوتاه و به مدت چند دقیقه به خود بدهید.
مکرراً طرز رفتار و واکنشتان را تغییر دهید.
ولی این کار را بیش از اندازه تکرار نکنید. روی یک موضوع استرس­زا تمرکز کنید و واکنش­های خود را نسبت به آن کنترل کنید.
از واکنش­های بیش از حد بپرهیزید.
وقتی اندکی بی علاقگی کافیست، چرا متنفر باشیم؟ چرا آشفتگی و تشویش ایجاد کنیم، در حالی که می­توانیم عصبی باشیم؟ چرا خشمگین شویم؟ عصبانیت هم کافیست! چرا افسرده شویم، درحالی که می­توانیم ناراحت باشیم؟
به میزان کافی بخوابید.
کم خوابی یا بی­خوابی بر میزان استرس می­افزاید.
از خود درمانی یا فرار از مشکلات بپرهیزید.
الکل و داروها نیز می­توانند استرس­زا باشند و هیچ کمکی به حل مشکل نمی­کنند.
بهترین راه تمدد اعصاب را بیاموزید.
اثبات شده است که مدیتیشن و تمارین نفس کشیدن می­توانند در کنترل سترس بسیار مفید باشند. بکوشید تا ذهن خود را از افکار مخرب و اضطراب­آور دور کنید.
اهداف واقع­گرایانه برای خود تعیین کنید.
تعداد رویدادهای موجود در زندگی را بکاهید تا فشار بیش از حد کاهش یابد.
خود را غرق افکارتان نسازید.
از نالیدن و شکایت درباره فشار کاری بپرهیزید. هر کار ار به تدریج انجام دهید، یا به طور انتخابی کارهای مهم­تر و با اولویت را انجام دهید.
نگرشتان را نسبت به مسایل تغییر دهید.
تشخیص دلیل ایجاد استرس را بیاموزید. بازخورد بدنتان را افزایش دهید و استرس را خود به خود تنظیم کنید.
کاری برای دیگران انجام دهید تا ذهنتان از افکار خودتان دور بماند.
به تدریج استرس را از بین ببرید.
با فعالیت فیزیکی نظیر پیاده ­روی، تنیس یا حتی باغبانی تدریجاً استرس را از بین ببرید.
بی­ احساسی و پوست کلفتی را در خود ایجاد کنید!
کنترل استرس نهایتاً چنین است: “من خودم را ناراحت می­کنم.”
بکوشید تا از استرس “استفاده” کنید.
اگر نمی­توانید با عاملی که موجب ایجاد استرس می­شود مقابله کنید، با آن پیش بروید و از آن در جهت مثبت استفاده کنید.
مثبت­ اندیشی را در خود تقویت کنید.

به جای این­که بگویید همه چیز خیلی وحشتناک پیش می­رود، مکرراً به خود بگویید که خیلی خوب می­توانید با مشکلات مواجه شوید. “استرس در صورت کوتاه مدت بودن و با شدت کم، می­تواند به حافظه کمک کند. استرس موجب افزایش گلوکز رسیده به مغز می­شود و این کار باعث افزایش انرژی نورون­ها می­شود و درنتیجه حافظه بهینه می­گردد. از طرف دیگر، اگر استرس طولانی باشد، می­تواند مانع از رسیدن گلوکز به مغز شود و اثری مخرب روی حافظه داشته ­باشد.”

عثمان بیگ خان غــازی

 عثمان بیگ خان غازی نینگ ترجمه حالی

     عثمان بیگ خان غازی آر طغرل بیگ خان غازی نینگ اوغلی بولوب اناسنینگ آدینه حایمه خاتون دییاراکن لر.موصوف 1258نجی ییلده انه دن بولوپ 1326نجی میلادی ییلده دام وفات اتیار.عثمان بیگ خان غازی بیوک عثمانلی امپراطورلیغینگ غوریجی سی بولوپ اوغوزلرنگ قایی نسل دن دیر.یاش لیقدن عسکری تعلیمات نگ غابتلنده اسلامی تعلیماتی هم آلمشدیر.آتاسی آرطغرل خان وفات ادان دن سونگره سنه 1281نجی میلادی ییلده فرمانروا ساچیلدی واداره نی اله آلدی. عثمان غازی قایی لرینگ باشلیغی ساچیلان دن سونگره سؤگتی شهری مرکزاتدی وبیرانس لرقارشی سینده فتح اتمک لیگه باشلادی وشول باده حصاری،انه گول وقره جه حصاری فتح اتدی.

     سنه 1299نجی ییلده ترکیه ده عثمانلی امپراطورلیغینگ دویبنی غویدی ویگریمی باش ییلدان غوراق حکم سوردی و1324نجی ییلده حاکمیتی اوغلی اورخانه تابشردی و1326نجی ییلده بورسه شهرنی فتح ادیپ وفات اتدی و جسدی بورسه ده گموشلی گنبده دفن ادیلدی.عثمان غازی اسلام دین نینگ همه یخشی صفت لرینه صاحب دی.آزو محدودامکان لربیلن بیوک اوستون لیک لرغازانیپ دنیانینگ اینگ اوزین عمرلی واینگ عظیم دولت لریندان بیرینی غوردی و عمرینی اسلامیتی یایماق اچون سواشمک لیک بیلن گچدی.وفات اتجک زمانی اورحان اوغلینه بویله نصحیت ادیپ دیر:«الله تعالی نینگ امرلرینه قارشی ایش اتمه، بیلمه دیگینی علماءدن سوراپ آنگله. یخشی بیلمان ایش اتمه،سنگه اطاعت ادنلری خوش توت.عسکرلرینگه انعام، اخلاصی اکسیک اتمه، انسان اخلاص نینگ اونس مرکزی بول، ظالم بولمه، جهانی عدالت بیلن یاختی ات و الله اوچون جهادات ، علماءلره یوزتوتغین دین ودولت ایشلاری دوزگین لشسین. نیرده بیرعلم اهلی بار بولسه اونگه رغبت ویومشاق لیق گورکز، عسکر ومالینگه غروربولوپ علماءدن اوزاق لشمه،بیزینگ یول میزالله یولی دیرومقصدمیزالله نینگ دینی یایماقده دیر.بولمسه غوری جنجال وجهان گیرلیک دعواسی گراک دالدیر.سانگه ده شولار یاراشارهمیشه هرکیمه احسان ده تاپیل،همانگیزی الله غه تابشریارین.

ارسالی عبدالصمد "فردوسی"

فرهنگ راسخ

فرهنگ راسخ یا راسخ سوزلیگی چاپدن چیقدی

          افغانستان ترکمن لارینیگ تاریخی بویونجا ایلکنجی ترکمن سوزلیگی ترکمنی بفارسی آدینده اولکامیزینگ گورنیکلی دیل شناس عالمی و بلخ پوهنتونینگ استادی حرمتلی پوهندوی محمد صالح راسخ ییلدیریم طرفیندان شول سونگقی وقت لرده اقوام و قبایل و زارتینگ امور فرهنگی و نشرات زیاستی نینگ مالی یاردمی بیلن غووی صحافت ده چاپدان چیقیپ اوز مخلص لارینه هودرلاندی.     

          

 راسخ سوزلیگینده سوزجیک و لغت لر و اونده گیلان اصطلاح و بیگانه لغت لرینگ کوک و دامری آییراتین علامت لربیلن گور کزیلیپ دیر. سوزلیگینگ بیرنجی صحیفه سینده بسم الله الرحمن الرحیم دن سونگ معرفی کتاب, فهرست مطالب, یاد داشت امور فرهنگی و نشرات اقوام و قبایل,سر محقق عبدالواجد علملار آکادمی سینگ دیل لرو علمی مرکز رءیسی نینگ تقریظی, و مؤلف نگ مقدمه سی یرلشدیرلیپ اوندان سونگره سوزلیک باشلانیار.                                                                                        

لغت لارهم قیاسی الفبا ترتیب نده گلیپ ترکی ترکمنی دیلینگ کوکی و لهجه لری حقنده مقدمه ده بولغین معلومات بیرلیار.   

           بیز استاد محمد صالح راسخ آغا بول سوزلیک و سوزلینگ ایکی نجی جلدینی تکمیل اتمک لیکده الله تعالی دن اوستون لیک ایستاپ بول قیمت بها اثرینی ایل اولسه گوندیرینی اوچین بیر جهان منت دارلیق بیلدیریاریس.    

گونش